6.

Земаневий муэллифлернинъ сырасындан несир эсерлерини язгъанларны къайд этсек, Урие Орталаннынъ «Сары гуль» (2018), Гульнара Усеинованынъ «Алтын орьнек» (2017), «Хаятнынъ бахшышлары» (2021), Севиль Карашаева иле Айше Акиева ишбирликте чыкъаргъан «Эйиликлер олсун» (2019) китабы, Гульнара Ильясованынъ «Эгер анамны тапса эдим» (2017) киби неширлерде, бедий эсерлер ве очерклерде Экинджи джиан дженкинде олгъан вакъиалар, сюргюнлик ве иджреттеки омюр киби мевзулар айдынлатыла.

Мухаммед-Али Сулейманнынъ «Исмаил Гаспралы иле субет» (2019 с.) серлевалы несир джыйынтыгъы миллий табиат, тюрлю меселелер, шу меселелернинъ пейда олувын ве чезильмек ёлу узеринде къурула. Муэллиф ёл косьтериджи оларакъ мешур маарифчи Исмаил Гаспринскийни сайлап, онъа мураджаат эте.

Къырымтатарларнынъ авдетине ве Ватанда янъы аят къурмасына багъышлангъан Медиха Мамбетованынъ повести «Ватанда бир эв къурайым» 2017 сенесинде айры китап оларакъ нешир этиле, бундан гъайры, муэллифнинъ «Учурым башында» (2020) несир эсерлер ве макъалелер топламы чыкъа.

Земаневий несирджилерден бири Мустафа Амет гъает меракълы эсерлернинъ муэллифидир. Онынъ бедиий эсерлерини интернетте, «Авдет» газетасынынъ саифелеринде, «Къырым инжири»нинъ антологияларында тапмакъ мумкюн. Муэллиф сайлагъан мевзулары, меселеге назары ве къараманларнынъ психологиясыны акс эттирюви окъуйыджы ичюн бекленильмеген бир шекилини ала. Инсаннынъ шубели арекетлери ве аятта эмиетли къарар чыкъарувы акъкъындаки «Чапраз» икяеси, мабюснинъ джезалав огюнде ис-дуйгъулары ве рухий вазиети «Кёр зинданнынъ къара диварлары» («Къырым инджири», 2019), детектив унсурларына аит, фельсефий «Ем» адлы икяеси ве дигер эсерлери окъуйыджыгъа гъает кучьлю тесир этмектелер.

«Къырым инджири» ярышынынъ гъалип ве финалистлернинъ эсерлерини теркибине алгъан бир сыра джыйынтыкълар муэллифлер ве бедий эсерлерни терджиме эткенлер ичюн кениш мейдан ача ве бойле эсерлерни дердж эттирмеге имкянлар ярата. Бу йыл «Къырым инджири» ярышы алтынджы кере отькериле. Мезкюр антологиялардан адлары шимди чокъ танылгъан, бир сыра муэллифлернинъ эсерлери ер алгъандыр. Мисаль, газет ве журналларымызда, башкъа китапларда эсерлери басылгъан Сеяре Кокче, Эльмира Бекирова, Сейран Ибраимнинъ ве дигер муэллифлерининъ шиирлери ве икяелерини, бу куньлерде терджиме ишлеринен мешгъуль олгъан Тимур Къуртумеров иле Мамуре Чабанованынъ бир сыра чевирильген эсерлер парчаларыны шу джыйынтыкълардан окъумакъ мумкюн. Шу сырада, айтайыкъ, джыйынтыкълары келеджекте дюнья юзюни кореджек умютини багъышлагъан, истидатлы муэллифлер Дилявер Зинетдинов, Мухтар Мухтаров ве башкъаларнынъ эсерлери ве терджимелери бу джыйынтыкъларда басылды.

Земаневий окъуйыджыларда меракъ догъургъан фентези я да мистика, хоррор (къоркъунчлы адиселерни тасвир эткен эсер) киби жанрларда язылгъан эсерлер, эксерий алда, дердж олунмакъны тек Интернетте тапалар, базан, «Авдет» газетасынынъ саифелеринде де бойле эсерлерни корьмек мумкюн. Фентези ве бунъа бенъзеген эсерлер чокъусы алда рус тилинде языла. Бу саада озюни озь шиирлери ве несиринен белли Алие Кендже-Али, Сусанна Джемилева, Алим Аблаев ве Янтыкъ тахаллюсинен язгъан даа бир муэллифни къайд этмеге мумкюндир. Сусанна Джемилеванынъ «Бакълачыкънынъ маджералары», «Ерасты атешнинъ сыры» ве дигер эсерлери ана тилимизге терджиме этилип, айры китаплар шекилинде нешир олундылар. Бу эсерлер зияде масал жанрында язылгъан деп бельгилемеге мумкюн.

Алим Аблаев озь мистика кейфиетине хас эсерлерини Телеграм каналында дердж этерек, дейик, миллетимиздеки аньаневий, къатий бир анъламлар, темсиллер, бир стереотип киби белли базы тасвирлерни бам-башкъа, къарама-къаршы тарзда, косьтере.

Янтыкъ адындаки муэллиф исе озь метафоралар, тарихке, къырымтатарларнынъ менталь рухиетине терен далувы ве онынъ тасвирлевинен, тюрлю аллюзиялар эм де, айны заманда, эсернинъ композициясынен меракълы. Афсус ки, бу муэллиф тек сайылы эсерлерни дердж эткен эди. Шулардан «Земине» адлы икяеси ана тилимизге Севиль Кендже тарафындан терджиме этильди. Янтыкънынъ «Алимсиз къулакъ», «Барзах оюны», «Земине»си ретроспектив, черчивели ве полифоник къурулышына хастырлар.

2015 сенесинде Эмине Усеинова, Урие Кадирова, Майе Сафет, Эльмара Мустафанынъ бир сыра эсерлерини озюнде теркип эткен «Гонъюллер джошкъанда» адлы джыйынтыкъ чыкъты. Бу китапта муэллифлернинъ чешит услюплери, тюрлю давушлары беян олуна.

Бугунимиз, онынъ аджысы, умюти дарп олунгъан эсерлерни Эмине Усеиннинъ «Умют яшаткъанлар» (2023) шиирий джыйынтыгъындан окъумакъ мумкюн.  Талиль олунгъан девирде шаиренинъ даа бир, гъает дюльбер зийнетленген ве тыш корюниши ве мундериджеси орта асырлар руху, услюбиетинде япылгъан «Кефе лялеси» (2017) адлы назм джыйынтыгъы нешир этильген эди.

Фельсефийлик, дюньяны диний мутеффекирине бинаэн анъламакъ ынтылувы, ватанперверлик рухунда ве севги мевзусындаки назмиетни Сейран Сулейманнынъ «Бугунь сени кене хатырладым» (2020) шиирий джыйынтыгъында, Весиле Менусманннынъ «Ай ярыкъ бир геджеси» (2024)  несир ве шиириет топламында корьмеге мумкюн.

Айрыджа, меракълы бир язма теджрибесини де къайд этмек керектир. Лейля Ашикова 2024 сенесинде, энди биринджи иджадий махсулы олмагъан, озь аилесининъ тарихына эсаслангъан, сюргюнлик ве къоранталарында юзь берген дигер вакъиаларны тариф эткен «Vagon» адлы икяелер топламыны бастырды.